Uskršnje ostrvo

Daleko od sveta i svega, na oko 2.000 kilometara jugoistočno od Tahitija i oko 3.500 kilometara zapadno od Čilea, kao najistočnija tačka polinežanskog trougla sa Havajima na severu i Novim Zelandom na jugozapadu, iz dubine Pacifičkog okeana izvire Uskršnje ostrvo (Rapa Nui), najizolovanije naseljeno mesto na svetu, ili kako ga ostrvljanizovu Te Pito o Te Henua – "pupak sveta". Zbog toga se na Uskršnje ostrvo retko dolazi brodom, a avioni na jedinoj avionskoj liniji iz Santijaga poleću samo dva puta nedeljno. U njima je, naravno, teško dobiti mesto, a karte se rezervišu i po go­dinu dana unapred.

Mnogobrojne tajne

Osim što je izolovano, Uskršnje ostrvo krije i mnogobrojne tajne. O nje­govoj prastaroj zagonet­noj prošlosti vrlo malo se zna. Legenda kaže da su prvi doseljenici došli pod vođstvom kralja Hotu Matua. Tokom vekova broj stanovnika se povećavao, a društvo je bilo podeljeno na ratnike, umetnike i zemljoradnike, koji su stvarali džinovske statue – moai. Upravo je zbog njih ovo ostrvo i popularno. Statue čudesnih ljudskih glava ili tela sa duguljastim glavama, velikim ušima i ovalnim očima sa beonjačama od morskog sedefa nalaze se na celom ostrvu. Od 276 statua, 53 imaju na glavi i čudne crvene kamene šešire, a često se nalaze u grupama okrenute ka kopnu.

Neke su visoke i do 20 metara, a teške i više od 100 tona. Arheološka iskopavanja na uzorcima ugljenisanog drveta i pronađenih kostiju pokazuju da je klesanje kamenih likova započelo negde oko 900 go­dine naše ere, kao počast vođama određenog dela ostrva. Iz generacije u gener­aciju, godinama i vekovima, oblici i veličine statua su se menjale, verovatno kao znak rivalstva pojedinih klanova i njihovih vođa.

Najizolovanije mesto na svetu

Prvi Evropljanin koji je kročio na tlo Rapa Nuija bio je holandski admiral Jakob Rogeven. Bilo je to na Uskrs 1722. godine. Posle su stigli Španci, Francuzi, Englezi... Na Božić 1862. godine Peruanci su se iskrcali na ostrvo, kid­napovali oko 1.000 stanovnika i kao robove ih odveli na ostrva nedaleko od obala Perua. Skoro 900 ih je umrlo od posledica brutalnih uslova rada u rudnici­ma, epidemija i gladi. Od njih sto, 85 je umrlo pri povratku od malih boginja. Mali broj koji je uspeo da se vrati na ostrvo zarazio je ostale, tako da su negde oko 1870. godine Rapa Nui imao svega 110 stanovnika.

Čile je anektirao ostrvo 1888. godine i od tada pripada distriktu Valparaiso. Većina stanovništva, potomci onih 110 koliko ih je preživelo sve golgote, uglavnom je politički organizovano oko zahteva za dobijanje autonomnog statusa u okviru Čilea kako bi što više sredstava od turizma ostajalo na ostrvu. Na 180 kvadratnih kilometara, kolika je površina Rapa Nuija, živi oko 3.800 stanovnika.

Arheološko nalazište

Odlično mesto za početak istraživanja ovog čudnog os­trva je arheološko nalazište Ahu Tahai, gde se nalaze tri ceremonijalne platforme i nezaobilazni moai. Ovo je svakako jedno od najslikoviti­jih mesta na ostrvu. Na sever­noj strani ostrva, na plaži Anakena, koja je po legendi prva naseljena, pre petna­estak godina jedna japanska kompanija ponovo je postavila 15 skulptura moaija, koje je 1960. godine delimično uništio cunami. Tu se nalazi i nekoliko interesantnih slika na steni sa mitskim motivima.

Kult čoveka ptice

Gotovo celo ostrvo je još od 1935. godine proglašeno za nacionalni park. Najveća atrakcija vulkana Rano Kau je jezero krater, a drugi vulkan je Rano Raraku, od čije se lave prave moai. Tu se nalazi najveća statua (21 metar), a u okolini ih ima još 30. U blizini je i ceremonijalno selo Orongo, poznato po kultu čoveka ptice (tangata manu). Naime, čovek ptica je pobednik tradicionalnog takmičenja na ostrvu, a reč je o godišnjem ritualu čiji je cilj da se dobavi prvo jaje ptice soti tern, koja živi na ostrvu Motu Nui.

Zadatak je sledeći: takmičari plivaju do ostrvca i nazad, penju se do vrha vulkana Rano Kau, a trka je veoma opasna jer takmičare vrebaju ajkule ili opasnost od padanja sa stene. Kada se pobednik vrati, zapali se vatra na vulkanu kako bi celo ostrvo znalo da se pojavio novi čovek ptica. Uz titulu, pobednik stiče i najveću moć na ostrvu. Kult čoveka ptice hrišćani su zabranili 1860. godine, a kasnije je obnovljen i danas je poznato 86 imena tangata manu.